BİRDEN FAZLA İŞVERENDEN ALINAN ÜCRETLERİN VERGİLENDİRİLMESİ
Son günlerde Vergi İdaresi, Sosyal Güvenlik Kurumu’ndan (SGK) elde ettiği verilerle belirlediği birden fazla işverenden ücret alanlara yönelik başlatmış olduğu denetimler neticesinde birçok kişiye yazı göndermektedir. Sirkülerimizin konusunu oluşturan “Birden Fazla İşverenden Alınan Ücretlerin Vergilendirilmesi” detaylarıyla aşağıda anlatılmıştır.
Gerçek kişilerin bir takvim yılı içinde elde etmiş oldukları ücret gelirleri Gelir Vergisine tabidir. 193 Sayılı Gelir Vergisi Kanunu’na göre Türkiye’de tek işvenden ücret alanların vergilendirilmesi vergi kesintisi (stopaj) yoluyla vergilendirilmekte ve söz konusu ücret geliri için beyanname verilmesine gerek bulunmamaktadır.
Ancak aynı anda birden fazla işverenden ücret alınması durumunda, ücretler tüm işverenlerce vergi kesintisine tabi tutulmuş olsa bile, çalışanların ayrıca yıllık beyanname ile bu ücretlerini vergi dairelerine beyan etmeleri gerekebilmektedir. Söz konusu vergilendirme için, birinci işverenden sonraki işverenlerden aldıkları ücret toplamının, gelir vergisi oranlarını gösterir tarifenin ikinci gelir dilimi tutarını aşması gerekmektedir. Bu tutarlar;
- 2019 takvim yılı için; 40.000 TL
- 2018 takvim yılı için; 34.000 TL
- 2017 takvim yılı için; 30.000 TL
- 2016 takvim yılı için; 30.000 TL’dir.
Ayrıca birden fazla işverenden ücret alınması halinde, birinci işverenden alınan ücretin hangisi olacağı ücretli tarafından serbestçe belirlenecektir.
► Ücretin Gayrisafi-Safi Tutarının Tespiti
Ücret gelirlerinin vergilendirilmesinde ilke olarak gerçek usul kabul edilmiştir. Vergi, gelirin gerçek ve safi tutarı üzerinden alınmaktadır. Ücretin safi tutarı, işveren tarafından verilen gayrisafi tutarından belli indirimlerin yapılmasından sonra kalan miktardır.
Bu indirimler şunlardır:
- Emekli aidatı ve sosyal sigorta primleri,
Kanunla kurulan emekli sandıkları ile 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanunu’nun geçici 20 nci maddesinde belirtilen sandıklara ödenen aidat ve primler ücretin gayrisafi tutarından indirilebilir.
- Sosyal güvenlik destekleme primi,
5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’na göre hesaplanarak işçiden kesilen sosyal güvenlik destekleme primi de ücretin gerçek safi tutarının hesaplanması sırasında indirim unsuru olarak dikkate alınabilecektir.
- İşsizlik sigortası primi,
4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanunu’nun 49 uncu maddesi kapsamında ücretliler tarafından ödenen işsizlik sigortası primleri de ayrıca ücretin gerçek safi tutarının hesaplanması sırasında indirim unsuru olarak dikkate alınabilecektir.
- Hayat/şahıs sigorta primleri,
Sigortanın Türkiye’de kâin ve merkezi Türkiye’de bulunan bir emeklilik veya sigorta şirketi nezdinde akdedilmiş olması şartıyla;
Şahsına, eşine ve küçük çocuklarına ait birikim priminin alındığı hayat sigortalarına ödenen primlerin %50’si ile
Ölüm, kaza, hastalık, sağlık, engellilik, analık, doğum ve tahsil gibi şahıs sigorta primlerinin %100’ünü ücretin gerçek safi değerinin tespitinde indirim konusu yapılabilmektedir.
Ancak indirim konusu yapılacak primler toplamı, ödendiği ayda elde edilen ücretin %15’ini ve yıllık olarak asgari ücretin yıllık tutarını aşmamalıdır. 2018 yılı gelirlerine ilişkin olarak kullanılacak olan asgari ücretin yıllık brüt tutarı (2.029,50 X 12=) 24.354,00-TL, 2019 yılı gelirlerine ilişkin olarak kullanılacak olan asgari ücretin yıllık brüt tutarı ise (2.558,40 X 12=) 30.700,80-TL’dir.
- Sendikalara ödenen aidatlar (işçi ve memur sendikaları)
İşçi sendikalarına ödenen aidatlar, aidatın ödendiğinin sendika tarafından verilecek bir makbuzla belgelendirilmesi kaydıyla, vergi matrahının tayininde gayrisafi ücret tutarından indirilebilecektir.
- OYAK ve benzeri kamu kurumlarınca yapılan yasal kesintiler,
- Engellilik indirimi. (En son olarak düşülmesi gerekmektedir.)
Yukarıda sayılan indirimler düşüldükten sonra bulunan gerçek safi tutar üzerinden, Gelir Vergisi Kanunu’nun 31. maddesinde yer alan engellilik indiriminin düşülmesi sonrasında bulunan vergi matrahının, ücret gelirinin beyan sınırını aşıp aşmadığının tespitinde dikkate alınması gerekmektedir.
Yukarıda yapılan açıklamaya ilişkin olarak konuya örnek vermek gerekirse;
Gayrisafi Ücret Geliri Elde Edilmesi Durumunda Örnek Uygulama;
2018 yılı için;
| Birinci işverenden alınan ücret (gayrisafi ücret) | 70.000,00 |
| İkinci işverenden alınan ücret (gayrisafi ücret) | 50.000,00 |
| Üçüncü işverenden alınan ücret (gayrisafi ücret) | 20.000,00 |
| Toplam | 140.000,00 |
| Mükellefin birinci işveren olarak 70.000,00-TL ücret aldığı işvereni seçmesi durumunda, diğer işverenlerden aldığı ücret toplamının 2018 yılı beyanname verme sınırı olan 34.000 TL ile kıyaslamasında; gayrisafi ücret tutarlarından GVK’nın 63/2. bendine göre %14 sigorta primi ve % 1 işsizlik sigortası primi toplamı olan % 15 oranı uygulanarak sigorta kesintisi yapılacaktır. Söz konusu indirimler uygulandığında; | |
| İkinci işverenden alınan ücret 50.000,00-(50.000,00*0,15) | 42.500,00 |
| Üçüncü işverenden alınan ücret 20.000,00-(20.000,00*0,15) | 17.000,00 |
| Toplam | 59.500,00 |
| Buna göre, birden sonraki işverenlerden alınan ücret toplamı olan 59.500,00-TL ücret beyan sınırı olan 34.000,00 TL’yi aştığı için birinci işverenden elde ettiği ücret de dahil olmak üzere toplam 140.000,00 TL beyan edecektir. |
Tevkifat (Kesinti) Yoluyla Ücret Geliri Elde Edilmesi Durumunda Örnek Uygulama;
2018 yılı için Örnek Uygulama 1;
| Birinci işverenden alınan ücret | 80.000,00 |
| İkinci işverenden alınan ücret | 50.000,00 |
| Üçüncü işverenden alınan ücret | 20.000,00 |
| Toplam | 150.000,00 |
| Birinci işverenden alınan ücret toplama dahil edilmeyecek olup, ikinci ve üçüncü işverenden alınan ücretler toplamı (50.000,00 + 20.000,00) = 70.000 TL, 34.000,00 TL’lik beyan sınırını aştığı için birinci işverenden alınan 80.000,00 TL de dahil edilmek üzere 150.000,00 TL ücret gelirinin tamamı beyan edilecektir. |
2018 yılı için Örnek Uygulama 2;
| Ticari, Zirai veya Serbest Meslek Kazancı | 100.000,00 |
| Birinci işverenden alınan ücret | 70.000,00 |
| İkinci işverenden alınan ücret | 25.000,00 |
| Toplam | 195.000,00 |
| Elde edilmiş olan Ticari, Zirai veya Serbest Meslek kazancı nedeniyle mutlaka beyanname verilecektir. Birinci işverenden alınan hariç, ikinci işverenden alınan ücret geliri ise 34.000,00- TL’lik beyan sınırını aşmadığından ücret gelirleri beyannameye dahil edilmeyecektir. |
► Yıllık Beyannameye Dahil Edilen Gelirlerden Yapılacak İndirimler
Gelir vergisi matrahının tespitinde gelir vergisi beyannamesinde bildirilecek gelirlerden aşağıda belirtilen indirimlerin yapılabilmesi için yıllık beyanname ile bildirilecek bir gelirin bulunması ve yapılacak indirimlerin ilgili mevzuatta belirtilen şartları taşıması gerekmektedir. Gelir Vergisi Kanunu’nun 89. maddesine göre, gelir vergisi matrahının tespitinde, gelir vergisi beyannamesinde bildirilecek gelirlerden aşağıdaki indirimler yapılabilir;
- Hayat/şahıs sigorta primleri,
Vergiye tabi ücret matrahının tespitinde dikkate alınacak sigorta primleri, sigortanın Türkiye’de kâin ve merkezi Türkiye’de bulunan bir emeklilik veya sigorta şirketi nezdinde akdedilmiş olması şartıyla;
-Ücretlinin şahsına, eşine ve küçük çocuklarına ait birikim priminin alındığı hayat sigortası poliçeleri için hizmet erbabı tarafından ödenen primlerin %50’si ile
-Ölüm, kaza, sağlık, hastalık, engellilik, işsizlik, analık, doğum ve tahsil gibi şahıs sigorta poliçeleri için hizmet erbabı tarafından ödenen primlerin tamamından, oluşmaktadır.
İndirim konusu yapılacak primlerin toplamı, ödendiği ayda elde edilen ücretin %15’ini ve yıllık olarak asgari ücretin yıllık tutarını aşamayacaktır. Yıl içinde asgari ücret tutarında meydana gelebilecek değişiklikler, indirim yapılacak tutarların hesabında dikkate alınacaktır. Öte yandan, mükelleflerce ödenen primlerin yıllık beyanname ile beyan edilen gelirden indirebilmesi için, bu primlerin yıl içinde ücretin safi tutarının tespitinde ayrıca indirilmemiş olması gerekmektedir.
- Eğitim ve sağlık harcamaları,
Aşağıda belirtilen şekilde yapılan eğitim ve sağlık harcamaları beyan edilen gelirin % 10’unu aşmaması şartıyla yıllık beyanname ile bildirilecek gelirlerden indirilir:
-Eğitim ve sağlık harcamaları Türkiye’de yapılmalıdır.
-Gelir veya kurumlar vergisi mükellefi olan gerçek veya tüzel kişilerden alınacak belgelerle tevsik edilmelidir.
-Söz konusu harcamalar mükellefin kendisi, eşi ve küçük çocuklarına ilişkin olmalıdır.
İndirim konusu yapılacak tutarın hesaplamasında gayrisafi hasılattan giderler düşüldükten, geçmiş yıl zararları ve indirimler düşülmeden önceki safi irat esas alınacaktır.
- Bağış ve yardımlar,
- Sınırlı İndirilecek Bağış ve Yardımlar
Gelir vergisi mükellefleri; genel ve özel bütçeli kamu idareleri, il özel idareleri, belediyeler, köyler ile kamu yararına çalışan dernekler ve Cumhurbaşkanınca vergi muafiyeti tanınan vakıflara yıllık toplamı beyan edilecek gelirin % 5’ini (kalkınmada öncelikli yöreler kapsamındaki illerde zikredilen kurum/kuruluş, dernek veya vakıflara yapılan bağış ve yardımların yıllık toplamı beyan edilecek gelirin % 10’unu) aşmamak üzere, makbuz karşılığında yaptıkları bağış ve yardımları yıllık beyanname ile bildirilecek gelirlerinden indirim konusu yapabilirler.
- Sınırsız İndirilecek Bağış ve Yardımlar
- a) Genel ve özel bütçeli kamu idarelerine, il özel idarelerine, belediyelere ve köylere bağışlanan okul, sağlık tesisi ve 100 yatak (kalkınmada öncelikli yörelerde 50 yatak) kapasitesinden az olmamak üzere öğrenci yurdu ile çocuk yuvası, yetiştirme yurdu, huzurevi, bakım ve rehabilitasyon merkezi ile mülki idare amirlerinin izni ve denetimine tabi olarak yaptırılacak ibadethaneler ve Diyanet İşleri Başkanlığı denetiminde yaygın din eğitimi verilen tesislerin ve Gençlik ve Spor Bakanlığına ait gençlik merkezleri ile gençlik ve izcilik kamplarının inşası dolayısıyla yapılan harcamalar veya bu tesislerin inşası için bu kuruluşlara yapılan her türlü bağış ve yardımlar ile mevcut tesislerin faaliyetlerini devam ettirebilmeleri için yapılan her türlü nakdi ve ayni bağış ve yardımların tamamı beyan edilen gelirden indirilebilecektir.
Okul, sağlık tesisi, öğrenci yurdu ve diğer tesisler ile mülki idare amirlerinin izni ve denetimine tabi olarak yaptırılan ibadethane ve Diyanet İşleri Başkanlığı denetiminde yaygın din eğitimi verilen tesislerin yapımı veya bu tesislerin ve Gençlik ve Spor Bakanlığına ait gençlik merkezleri ile gençlik ve izcilik kamplarının faaliyetlerine devam edebilmeleri için yapılan bağış ve yardımların (harcamaların) herhangi bir sınırlamaya tabi olmaksızın vergi matrahının tespitinde dikkate alınabilmesi için bu bağış ve yardımların genel bütçeye dahil daireler, özel bütçeli kamu idareleri, il özel idareleri, belediyeler, köylere yapılması gerekmektedir. Ayrıca, mülki idare amirlerinin izni ve denetimine tabi olarak yaptırılan ibadethaneler ve/veya Diyanet İşleri Başkanlığı denetiminde yaygın din eğitimi verilen tesislerin ve Gençlik ve Spor Bakanlığına ait gençlik merkezleri ile gençlik ve izcilik kamplarının inşası veya faaliyetine devam etmesine yönelik yapılan bağış ve yardımların; anılan amaçlarla kurulmuş bulunan vakıf veya derneklere de yapılması mümkündür.
- b) Fakirlere yardım amacıyla gıda bankacılığı faaliyetinde bulunan dernek ve vakıflara Hazine ve Maliye Bakanlığınca belirlenen usul ve esaslar çerçevesinde bağışlanan gıda, temizlik, giyecek ve yakacak maddelerinin maliyet bedellerinin tamamı beyan edilecek gelirden indirilebilecektir.
- c) Genel ve özel bütçeli kamu idareleri, il özel idareleri, belediyeler, köyler, kamu yararına çalışan dernekler, Cumhurbaşkanınca vergi muafiyeti tanınan vakıflar ve bilimsel araştırma faaliyetinde bulunan kurum ve kuruluşlar tarafından yapılan ya da Kültür ve Turizm Bakanlığınca desteklenen veya desteklenmesi uygun görülen çalışmalara ilişkin harcamalar ile bu amaçla yapılan her türlü bağış ve yardımların tamamı beyan edilen gelirden indirim konusu yapılabilecektir.
- Sponsorluk harcamaları,
Sponsorluk harcamalarının;
- Amatör spor dalları için % 100’ü,
- Profesyonel spor dalları için % 50’si,
yıllık beyanname ile bildirilecek gelirlerden indirim konusu yapılabilecektir.
- Cumhurbaşkanınca başlatılan yardım kampanyalarına yapılan ayni ve nakdi bağışlar,
Cumhurbaşkanınca başlatılan yardım kampanyalarına makbuz karşılığı yapılan ayni ve nakdî bağışların tamamı indirim konusu yapılabilecektir.
- Türkiye Kızılay Derneğine ve Türkiye Yeşilay Cemiyetine makbuz karşılığı yapılan nakdi bağış ve yardımlar, (ilgili kuruluşların İktisadi işletmeleri hariç)
- Bireysel katılım yatırımcısı indirimi,
- EXPO 2016 Antalya Ajansına yapılan her türlü nakdî ve ayni bağış ve yardımlar ile sponsorluk harcamaları,
- Diğer kanunlara göre tamamı indirilecek bağış ve yardımlar
► Birden Fazla İşverenden Alınan Ücretlerin Beyan Edilmesi ve Beyannamenin Verilme Zamanı ve Yeri
Birden fazla işverenden tevkif yoluyla vergilendirilmiş ücret alan ve birden sonraki işverenden aldıkları ücretlerin toplamı Gelir Vergisi Kanunu’nda yazılı tarifenin ikinci gelir diliminde yer alan tutarı aşmayan mükelleflerin, tamamı kesinti yoluyla vergilendirilmiş ücretleri yıllık beyanname ile beyan edilmeyecektir.
Ancak, birden sonraki işverenden alınan tevkifata tabi ücretlerin toplamı yazımının önceki bölümlerinde belirtilen tutarları aşması durumunda, ücretlerin tamamı (ilk işverenden alınan ücret de dahil olmak üzere) yıllık beyannameye dahil edilecektir. Birden fazla işverenden ücret alınması halinde, birinci işverenden alınan ücretin hangisi olacağı ücretli tarafından serbestçe belirlenecektir.
Beyannameler;
- Hazır Beyan Sistemi aracılığıyla internet ortamında,
- Bağlı bulunulan (ikametgahın bulunduğu yer vergi dairesi) vergi dairesine kağıt ortamında,
- 3568 sayılı Kanun gereği elektronik beyanname gönderme aracılık yetkisi almış meslek mensupları ile sözleşme imzalanarak e-Beyanname sisteminden, verilebilir.
► Hazır Beyan Sistemi
Tevkifata tabi olmayan ücret geliri elde eden ücretliler ile birden fazla işverenden ücret alan ve birden sonraki işverenden aldıkları ücretlerin toplamı Gelir Vergisi Kanunu’nun 103 üncü maddesinde yazılı tarifenin ikinci gelir diliminde yer alan tutarı aşan mükellefler, ücretlerinin tamamını (ilk işverenden alınan ücret de dahil olmak üzere) Hazır Beyan Sistemini kullanarak beyan edebileceklerdir.
Ücret geliri elde eden mükellefler;
- GİB Hazır Beyan Sistemi ile kimlik bilgilerini girip özel güvenlik sorularını cevaplayarak,
- İnteraktif Vergi Dairesi (ivd.gib.gov.tr) şifreleri ile şifre yok ise www.gib.gov.tr İnteraktif Vergi Dairesi internet sayfasından “Kayıt Ol” ile online şifre edinerek,
- İnternet Vergi Dairesi şifrelerini kullanarak (Şifre yoksa herhangi bir vergi dairesinden ücretsiz alınabilir.),
- e-Devlet üzerinden,
giriş yapabilirler.
► Vergi Tarifesi
Gelir Vergisi Kanunu’nun 103 üncü maddesi uyarınca 2018 takvim yılı gelirlerine uygulanacak vergi tarifesi şöyledir:
14.800 TL’ye kadar % 15
34.000 TL’nin 14.800 TL’si için 2.220 TL, fazlası % 20
80.000 TL’nin 34.000 TL’si için 6.060 TL (Ücret gelirlerinde 120.000 TL’nin 34.000 TL’si için 6.060 TL), fazlası % 27
80.000 TL’den fazlasının 80.000 TL’si için 18.480 TL (Ücret gelirlerinde 120.000 TL’den fazlasının 120.000 TL’si için 29.280 TL), fazlası % 35
oranında vergilendirilir.
Gelir Vergisi Kanunu’nun 103 üncü maddesi uyarınca 2019 takvim yılı gelirlerine uygulanacak vergi tarifesi şöyledir:
18.000 TL’ye kadar % 15
40.000 TL’nin 18.000 TL’si için 2.700 TL, fazlası % 20
98.000 TL’nin 40.000 TL’si için 7.100 TL(Ücret gelirlerinde 148.000 TL’nin 40.000 TL’si için 7.100 TL), fazlası % 27
98.000 TL’den fazlasının 98.000 TL’si için 22.760 TL (Ücret gelirlerinde 148.000 TL’den fazlasının 148.000 TL’si için 36.260 TL), fazlası % 35
oranında vergilendirilir.
►Verginin Ödenme Zamanı ve Yeri
2018 yılında elde edilen ücret gelirlerine ilişkin olarak verilecek yıllık gelir vergisi beyannameleri üzerinden hesaplanan gelir vergisinin, 2019 yılının Mart ve Temmuz aylarında iki eşit taksit olmak üzere;
- Birinci taksit 1 Nisan 2019 tarihine kadar,
- İkinci taksit ise 31 Temmuz 2019 tarihine kadar, ödenmesi gerekmektedir.
►Konu ile İlgili Soru ve Cevaplar
Soru 1: 2018 takvim yılında birinci işverenden 400.000,00-TL, ikinci işverenden 25.000,00 TL alan Bay A’nın beyanı nasıl olacaktır?
Cevap 1: Birinci işveren olarak 400.000,00-TL ücret aldığı işvereni kabul ettiğimizde, 25.000,00-TL sınırı geçmediğinden yıllık beyanname vermesi gerekmeyecektir. Birden fazla işverenden ücret alındığı durumda hangi işverenin birinci işveren kabul edileceğine Bay A serbestçe karar verebilecektir.
Soru 2: İki işverenden alınan ücret zaten vergi kesintisi yoluyla vergilendirilmiş olduğundan beyanname vermeye gerek olup olmadığı hususu nasıl açıklanabilir?
Cevap 2: Bunun birinci nedeni 193 Sayılı Gelir Vergisi Kanunundaki toplama kuralı ikinci nedeni ise artan oranlı vergi tarife yapısıdır. İki ya da daha fazla işverenden alınan ücretler toplanıp artan oranlı tarife ile vergilendirildiğinde (kümülatif vergi) vergi kesintilerinin toplamından daha fazla bir vergi hesaplanmaktadır. Bu fazla olan vergide yıllık beyanname ile beyan edilip ödenecektir. Örneğin 2018 takvim yılında birinci işverenden 120.000,00-TL, ikinci işverenden 60.000,00-TL ücret geliri elde eden için, işverenler tarafından ayrı ayrı hesaplanan vergi toplamı 42.360,00-TL olurken, bu iki ücretin toplanarak beyan edilmesi durumunda hesaplanan vergi 50.280,00- TL olmaktadır. Dolayısıyla aradaki fark olan 7.920,00-TL kadar daha fazla vergi ödenmesi söz konusu olacak ve bu tutarında Yıllık Beyanname ile beyan edilip ödenmesi gerekecektir.
Soru 3: Yıllık Beyanname vermeyi unutan Bay A’nın karşılaşacağı ceza-i müeyyideler nelerdir?
Cevap 3: 213 Sayılı Vergi Usul Kanunu’nun Pişmalık ve Islah başlıklı maddesi hükümlerince verilen beyannamelerde Bay A için vergi zıyaı cezası uygulanmayacaktır. Ancak yıllık beyannamenin verilmemesinin Vergi İdaresi tarafından tespit edilmesi durumunda Pişmanlık ve Islah hükümlerinden yararlanamayacak, dolayısıyla verginin 1 katı tutarında Vergi Ziyaı cezası söz konusu olacaktır.
Soru 4: Tarafıma Vergi Dairesi’nin ücret gelirlerimi bildirmeme ilişkin Beyana Davet/Bilgi isteme yazısı/İzaha Davet Yazısı tebliğ edildi. Yapmam gerekenler nelerdir?
Cevap 4: Bilgi isteme yazısı alanların, yazıyı gönderen vergi dairesine 15 gün içerisinde neden beyanname vermediklerini izah etmeleri ya da beyannamelerini bağlı bulunulan (ikametgahın bulunduğu yer vergi dairesi) vergi dairesine kağıt ortamında veya Hazır Beyan Sistemi aracılığıyla internet ortamında vermeleri gerekmektedir.
213 Sayılı Vergi Usul Kanunu’nun İzaha Davet Başlıklı 370. maddesi uyarınca, kendisine izaha davet yazısı tebliğ edilen mükellefler, davet konusu tespitle sınırlı olarak, pişmanlık hükümlerinden yararlanamamaktadır; ancak bu uygulamada İdare, beyannamelerin pişmanlıkla verilmesine imkan tanımaktadır.
Buna göre, vergi dairesi yazısına istinaden 15 gün içerisinde beyannamelerini veren mükelleflere sadece pişmanlık zammı tahakkuk ettirilecektir. Ancak tahakkuk eden tutarın 15 gün içerisinde ödenmemesi halinde %50 oranında vergi ziyaı cezası uygulanacaktır.
Bilgilerinize Sunulur…
SAYGILARIMIZLA…
Toprak Bağımsız Denetim ve YMM